O budowaniu polskości na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej w okresie międzywojennym i jej poszukiwaniach opowiadały podczas spotkania 3 grudnia w Archiwum Państwowym w Suwałkach, autorki dwóch niezwykłych książek – Agnieszka Rybak i Anna Smółka. Organizatorem było Stowarzyszenie Przyjaciół Suwalszczyzny we współpracy z archiwum.
Pisarki i dziennikarki ostatnie lata spędziły na podróżach po Kresach, na przeglądaniu archiwów, starych gazet, docieraniu do świadków historii. Efekt – reporterskie, fascynujące opowieści o świecie, którego już nie ma; książki: „Wieża Eiffla nad Piną” i „Kresy. Ars moriendi” (w tłumaczeniu „sztuka umierania”).
W „Wieży…” opowiadają o kilku ważnych, lecz zapomnianych projektach rozwojowych w województwach wschodnich II RP. O powstaniu portu polskiej marynarki wojennej w Pińsku, o fabryce sklejek braci Konopackich pod Grodnem, gdzie powstają najlepsze samoloty, o kopalni bazaltu w Janowej Dolinie na Wołyniu, przy której wyrosła wzorcowa osada robotnicza. O narodzinach radiostacji w Wilnie, nadającej eksperymentalne słuchowiska w plenerze.
W drugiej książce, w „Kresach…” wyruszają na poszukiwanie śladów polskości. Odkrywają zapomniane postacie – braci Narutowiczów – Gabriela, pierwszego prezydenta Polski po 1918 r. i Stanisława, który opowiedział się za niepodległą Litwą; Wiktora Baworowskiego – lwowskiego ekscentrycznego fundatora kolekcji książek i dzieł sztuki, ustępującej wielkością tylko zbiorom Ossolineum; członków rodziny Oziewiczów, która po II wojnie światowej uparła się zostać w swoim domu pod Mołodecznem.
W spotkaniu, mimo pandemii, wzięło udział ok. 40 osób, w tym mieszkający na Suwalszczyźnie, były Prezydent RP Bronisław Komorowski z żoną, którego rodzina pochodzi z Kresów.
Joanna Hofmann-Delbor
„Wieża Eiffla nad Piną” Wydawnictwo Czarne. „Kresy. Ars moriendi” Wydawnictwo Literackie.
Zdjęcia Łukasz Wnukowski
